پنجشنبه, ۱۴ فروردین ۱۴۰۴ / ۱۰:۰۹:۴۸
سیروس مصطفی، بازیگر، کارگردان، پژوهشگر و نویسنده تبریزی، متولد سال ۱۳۵۷است. او فعالیت هنری از سال ۷۴ آغاز نموده و پس از دریافت مدرک کارشناسی هنرهای نمایش با گرایش بازیگری، با توجه به سابقه و علاقمندی قبلی، دوره کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر را به اتمام رساند.
به گزارش بوم هنر، حضور در بیش از ۶۰ نمایش به عنوان استاد راهنما، کارگردان، بازیگر، طراح صحنه و نور، همچنین حضور در بیش از ۲۰ تله فیلم، سریال و فیلم کوتاه از جمله فعالیت های حرفه ای سیروس مصطفی در سالهای اخیر می باشد.
وی در این مدت موفق به اخذ جوایز متعدد از جشنواره های ملی و بین المللی فیلم و تئاتر شده است و در حوزه فعالیتهای علمی نیز با انتشار مقاله در نشریات متعدد سراسری و محلی همچون فصل نامه تئاتر، فصل نامه تئاتر دانشگاهی ایران و مانند اینها، به ارتقای سطح فعالیتهای حرفه ای یاری رسانده است.
انتشار کتاب «منتشا» که به ریشه یابی نمایش هایی از فولکلور آذربایجان می پردازد، بهانه ای شد برای انجام گفتگو با این هنرمند جوان که به عنوان کارشناس هنری در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تبریز نیز مشغول به فعالیت است.
***
سیروس مصطفی با اشاره به راه پر پیچ و خم خود در تهیه و تولید کتاب منتشا، ریشه این تلاش را در سالهای کودکی و پس از آن آشنایی با محققان و افراد علاقمند می داند و می گوید: «حوالی سال ۸۳ با محمد پسندی حکم آبادی(پژوهشگر و محقق فقید) در دوره آموزشی که اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری انجمن نمایش تبریز در مجتمع فرهنگی هنری تبریز برگزار میکرد آشنا شدم.ایشان مدرس آن دوره بودند.در حوزه اساطیر و فرهنگ عامیانه حرف های تازه ای میزد.و سخنان ایشان توجه مرا بیش از پیش به حوزه فرهنگ عامیانه و اساطیر جلب کرد.»
به گفته وی، علاقمندی برای ورود به حوزه تحصیلات تکمیلی در رشته ای مرتبط با نمایش و پژوهش او را به وادی ارائه پایان نامه ای در حوزه فرهنگ فولکلور آذربایجان کشانده است: «سال ۸۵ تصمیم گرفتم در کنکور کارشناسی ارشد شرکت کنم،چون دغدغه و تخصص من در حوزه هنرهای نمایشی بود..تصمیم گرفتم برای پایان نامه کارشناسی ارشدم پژوهشی مرتبط با فرهنگ عامیانه آذربایجان و مخصوصا نمایش های عامیانه آذربایجان انجام دهم ولی متاسفانه منابع مدون و قابل اعتنایی در حوزهی نمایشهای عامیانه آذربایجان نبود و این کار را دشوار می کرد. در نهایت سال ۸۹ از رساله ی خود با عنوان ریشه یابی نمایش های عامیانه آذربایجان در کهن آیین شمنیسم با نگاهی به چمچه خاتون،تکم،کوسا گلین با درجه عالی دفاع کردم.»
مصطفی با اشاره به تشویق اساتید و دوستانش برای انتشار این رساله به شکل کتاب می گوید: «مجددا کار آغاز شد. در نهایت کتاب “منتشا” در اسفند ماه ۱۳۹۳ به همت حوزه هنری استان و با همکاری انتشارات سوره مهر منتشر شد. می توان گفت از فکر اولیه تا انتشار کتاب، ۵ سال طول کشید.»
وی در خصوص تجلی باورهای فرهنگی، اجتماعی و دینی مردم آذربایجان در این نمایشها می گوید: «به زعم من فولکلور مانند خط هیروگلیف است.عناصر و باورهای موجود در فرهنگ عامه توسط سمئولوژیست ها ، اتیمولوژیست ها و تمثیل شناسان ،رمز گشایی می شود و ما از این طریق با نوع زندگی،عناصر مهم و مقدس،خطراتی که آن جوامع را تهدید می کرد و … آشنا می شویم.»
این پژوهشگر تبریزی آموزش را هدف نهایی نمایشهای فولکلور نمی داند و می افزاید: «اکثر نمایش های فولکلور به باور من درصدد آموزش مخاطبانش نیست بلکه در پی رفع نیاز مادی و معنوی خلق و از پی آیین های بدوی پدید آمده است. و شرکت کنندگان در این آیین در پی یاد گرفتن آموزه ها نیستند چون خود با ایمان و یقین قلبی در حال برگزاری این آیین ها و در پی آن باعث پدید آمدن نمایش های فولکلوریک هستند.»
کارگردان و هنرمند جوان شهر، با اشاره به کارکردهای آثار کهن در موفقیت فعالیتهای امروز می گوید: «برای پویایی در هنر می بایست سه رکن به موازات هم رشد نمایند.پژوهش،آموزش و تولید.متاسفانه جای پژوهش در تمامی حوزه های نمایش در تبریز خالی به نظر می رسد.»
وی می افزاید: «شاید کتاب “منتشا” نقطه ی آغازی باشد برای دقیق شدن در فرهنگ غیر مکتوب آذربایجان که شدیدا نیازمند ثبت شدن است و بر تمامی متولیان امر فرهنگ فرض است که هنرمندان و پژوهشگران را دریابند و با سرمایه گذاری و حمایت مادی و معنوی در راستای حفظ و صیانت از فرهنگ بومی و ملی گام های موثری بردارند، زیرا این منطقه از ایران دارای پتانسیل بسیار بالایی در حوزه فرهنگ عامه می باشد.به امید آن روز.»
***
با این اوصاف و احوال، «منتشا» به عنوان اثری ارزشمند و قابل تامل در حوزه پژوهشهای فولکلور، آماده بررسی صاحب نظران و بهره گیری در جهت معرفی توانمندی های تاریخی این هنر در آذربایجان است.
